Podczas konferencji im. Prof. Jana Winieckiego, we Frankfurcie nad Odrą, został przedstawiony artykuł, którego autorami są: Stefan Kawalec, prezes zarządu Capital Strategy i Ernest Pytlarczyk, główny ekonomista Banku Pekao S.A.
Poniżej zamieszczamy streszczenie artykułu w języku polskim, a w załączniku cały artykuł w języku angielskim.
S.Kawalec i E. Pytlarczyk
The possibility to tap into the potential of domestic demand as a key benefit of currency depreciation in the face of a negative shock
(Możliwość wykorzystanie potencjału popytu wewnętrznego jako kluczowa korzyść z deprecjacji waluty w warunkach negatywnego szoku)
3rd Prof. Jan Winiecki Scientific Conference “Economic Shocks, Resilience and Institutions”
May 23-24, 2024, European University Viadrina, Frankfurt (Oder), Germany
Abstract
Zasadnicza korzyść z deprecjacji waluty w sytuacji negatywnego szoku nie musi wcale polegać na wzroście eksportu netto. Alternatywnym mechanizmem osiągania przez gospodarkę korzyści z deprecjacji waluty może być umożliwienie utrzymania wysokiego poziomu popytu wewnętrznego bez załamania równowagi zewnętrznej. Ponieważ popyt wewnętrzny stanowi zwykle co najmniej dziewięćdziesiąt kilka procent PKB, a wartość bezwzględna salda obrotów zagranicznych (eksportu netto) zazwyczaj nie przekracza kilku procent PKB, to korzyść z deprecjacji w postaci potrzymania popytu wewnętrznego może być znacznie poważniejsza niż ewentualna korzyść w postaci poprawy salda obrotów zewnętrznych.
Pokazują to analizowane przez Eichengreena (1995) doświadczenia krajów, które dewaluowały swoje waluty w okresie Wielkiego Kryzysu lat 1930. Egzemplifikacją tej prawidłowości jest również przypadek Polski w czasie światowego kryzysu finansowego 2008 r. i w latach następnych, analizowany przez Kawalca, Pytlarczyka i Kamińskiego (2020).
Kawalec, Pytlarczyk i Kamiński (2020) zauważają, że jeżeli w warunkach kryzysu następuje deprecjacji waluty, która wykorzystana jest na podtrzymanie popytu wewnętrznego, to taka polityka również z punktu widzenia partnerów handlowych kraju jest bardziej korzystna niż sytuacja, gdyby nie byłoby deprecjacji a równowaga lub nadwyżkę w obrotach zewnętrznych byłaby osiągnięta poprzez tłumienie popytu wewnętrznego.
Niedostrzeganie tego, że korzyścią z deprecjacji może być stworzenie warunków do wykorzystania potencjału popytu wewnętrznego, prowadzi do nieporozumień takich jak kwestionowanie przez Rosati’ego (2022) tezy, że deprecjacja złotego była kluczowym czynnikiem, który pozwolił Polsce uniknąć recesji podczas kryzysu 2008-2009. Rosati słusznie zwraca uwagę, że w niektórych krajach Unii Europejskiej poprawa eksportu netto w 2009 r. była znacznie silniejsza niż w Polsce, a mimo to nastąpił tam głęboki spadek PKB, co oznacza to, że sam fakt wzrostu eksportu netto nie wyjaśnia, dlaczego Polska jako jedyny kraj w EU uniknęła recesji. Rosati słusznie również zauważa, że istotnym czynnikiem wspomagającym polską gospodarkę był w 2009 r. była ekspansja fiskalna, która umożliwiła wzrost konsumpcji – najwyższy spośród krajów UE. Jednakże prosta symulacja pokazuje, że bez deprecjacji złotego, poluzowanie polityki fiskalnej nie zapobiegłby spadkowi PKB w 2009 r. Deprecjacja złotego umożliwiła, w warunkach kryzysu, stymulowanie popytu wewnętrznego bez zagrożenia równowagi zewnętrznej, co uchroniło Polskę przed spadkiem PKB.
